Վերապատրաստող՝ Լուսինե Ալեքսանյան
Հանդիպման ժամանակացույց սեպտեմբերի 19-23
Երկուշաբթի-ուրբաթ
15:00-17:00
Բովանդակությունը՝
1.Համընդհանուր ներառում — 10 ժամ, 1 կրեդիտ
Թեմա 1. Ներառական կրթության փաստահենք ընկալում: Ներառական կրթության իրավական կարգավորումներ:
- Ներառական կրթությունը կրթահամալիրում ․ նկարագրությունը, առանձնահատկությունները, կազմակերպումը
- Կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիքով սովորողի ուսուցման կազմակերպման կարգ
Ուսումնասիրության նյութեր
- ՀՀ օրենքը երեխայի իրավունքների մասին
- Կոնվենցիա հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների մասին
- «Հանրակրթության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին
- ՀՀ-ում ներառական կրթության իրականացման գնահատում, 2013 թվական
Կատարած աշխատանքը։
Կարդացի վերը նշված նյութերը։
Մխիթար Սեբաստացի կրթահամլիրիում հեղինակային կրթական ծրագիրը ապահովում է ներառական կրթություն։ Հեղինակային մանկավարժությունն ապահովում է կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիքով սովորողի լիարժեք ներառումը, մասնակցությունը ուսումնական տարաբնույթ նախագծերին, նախաձեռնություններին: Աշխատանքը իրականացման համար էական դեր են խաղում հոգեբանը, ծնողը սովորողը, ուսուցիչը, նրանց միասնական աշխատանքը։ Մանկավարժի ներառական մոտեցման սկզբունքը չի սահմանափակվում միայն հատուկ կարիքով սովորողների համար կրթական խնդիրների դիտարկմամբ, այն պետք է տարածվի յուրաքանչյուր սովորողի կարիքների վրա: Ոչ մի սովորող չպետք է մնա լուսանցքից դուրս. մանկավարժությունը տեղով ներառականությունն է:
Կրթական հատուկ կարիքով սովորողի համար կազմվում է անձնական գործի փաթեթ.
- ՏԻՄ–ի կողմից տրված վկայագիր.
- ՏՄԱԿ–ի կողմից տրված եզրակացություն.
- բժշկական փաստաթղթեր.
- անհատական ուսումնական պլան (ԱՈւՊ), որը լրացվում է դպրոցի առարկայական ուսուցիչների կողմից՝ դպրոցի ներառականության, ՏՄԱԿ–ի մասնագետների աջակցությամբ.
- մանկավարժահոգեբանական աջակցության ծառայությունների անհատական պլան (ՄԱԾԱՊ). լրացնում են կրթահամալիրի ներառականության և ՏՄԱԿ–ի մասնագետները։
Թեմա 2. Սովորողների կրթական կարիքները, բազմազանության տեսակները, հաճախ հանդիպող կրթական կարիքների առանձնահատկությունները:
Ուսումնասիրության նյութեր
Ներառական կրթությունը գործնականում (ուսումնամեթոդական ձեռնարկ): Հեղինակ՝ Սյուզաննա Պետրոսյան
Թեմային առնչվող նյութեր (նյութեր, տեսանյութեր, գործնական խորհուրդներ) Երեխաների կրթական կարիքների բազմազանությունը: Սովորողների կրթական կարիքների բացահայտում և գնահատում:
Իմ մանկավարժական գործունեության ընթացքում աշխատել եմ (ինտելեկտուալ) մտավոր, ձայնի և խոսքի, շարժողական ֆունկցիաների տարբեր աստիճանի խանգարումներով սովորողների ինչպես նաև աուտիզմի ախտանիշով, դաունի համախտանիշով երեծաների հետ: Առկա խնդիրները դիտարկելով՝ համագործակցել եմ սովորողի ծնողի և դպրոցի հոգեբանի հետ, փորձել ենք գտնել աշխատանքի արդյունավետ ձևեր:
Աուտիզմը նյարդաբանական խանգարում է, որի ամենաէական դրսևորումը շփման պահանջի անկումն է կամ բացակայությունը: Աուտիզմ ունեցող երեխաները դժվարություններ ունեն սոցիալականացման հետ, քանի որ դժվարանում են հասկանալ, տարբերակել իրականն ու ոչ իրականը, ճիշտն ու սխալը:
Մանկական ուղեղային պարալիզը կենտրոնական նյարդային համակարգի հիվանդություն է, որին բնորոշ են՝ մկանների վերահսկման դժվարությունները, ռեֆլեքսների անկայունությունը, շարժողական գործառույթների խանգարումը, հավասարակշռությունը պահելու, փոքր շարժումներ կատարելու դժվարությունը: Երեխաների մեջ կարող են նաև նկատվել հուզակամային ոլորտի, վարքի խանգարումներ, տեսողության, լսողության խանգարումներ։
Հիպերակտիվության համախտանիշները բաժանվում են 3 խմբի՝ ուշադրություն, հիպերակտիվություն և իմպուլսիվություն:
Ուսման մեջ դժվարությունների հիմքում ընկած է հոգեկան գործընթացների խանգարումը, որն անմիջականորեն ազդում է ինչպես ուսման հիմնական հմտությունների վրա, ինչպիսիք են՝ կարդալը, գրելը, մաթեմատիկական գործողություններ կատարելը, այնպես էլ բարձրագույն հոգեկան գործառույթների վրա, ինչպիսիք են՝ վերացական մտածողությունը, հիշողությունը, ուշադրությունը, ինչն ազդում է ուսումնական գործընթացի վրա՝ այն երեխայի համար դարձնելով անմատչելի:
Դիսլեքսիան նյարդաբանական խանգարում է, որը բնութագրվում է կարդալու կարողության դժվարությամբ, որն էլ խանգարում է երեխայի բառապաշարի հարստացմանն ու գիտելիքների ձեռքբերմանը: Դիսլեքսիա ունեին Լեոնարդո դա Վինչին և Կիրա Նայթլին:
Լսողական վերլուծության խանգարման դեպքում դժվարանում է լսողական ինֆորմացիայի վերլուծությունը։ Այն կարող է առաջացնել լսողական հիշողության խնդիրներ և լսողության մեխանիկականացում: Այսինքն, երեխաները չեն կարողանում տարբերակել հնչյունների և բառերի միջև եղած տարբերությունները նույնիսկ այն դեպքում, երբ հնչյունները ասվում են բարձր և պարզ: Նրանք դժվարանում են որոշել ձայնի աղբյուրը, հետևաբար չեն կարողանում արգելափակել ֆոնային աղմուկը:
Դաունի համախտանիշը ի հայտ է գալիս այն ժամանակ, երբ երեխան ունի 21-րդ քրոմոսոմի լրիվ կամ մասնակի հավելյալ կրկնօրինակ։ Սովորաբար հանդիպող 46 քրոմոսոմների փոխարեն Դաունի համախտանիշով մարդկանց մոտ դրանց թիվը 47-ն է։ Հենց այդ քրոմոսոմի հետևանքով է առաջանում Դաունի համախտանիշը։ Դաունի համախտանիշ ունեցող անձանց բնորոշ հատկություններից են՝ մկանների թույլ զարգացվածությունը, ցածր հասակը, աչքերի դեպի վեր թեքվածությունը և ձեռքի ափի կենտրոնում խոր գծի առկայությունը։ Դաունի համախտանիշ ունեցող յուրաքանչյուր անձ յուրահատուկ է և կարող է ունենալ կամ չունենալ այս հատկանիշները։ Նրանց մոտ ավելի հավանական է որոշակի առողջականի խնդիրները, ինչպիսին են, օրինակ՝ սրտային, շնչառական կամ լսողության խնդիրները, Ալցհեյմերի հիվանդությունը, մանկական լեյկեմիան և այլն։ Քանի որ վերոնշյալների մեծ մասն արդեն հնարավոր է բուժել, Դաունի համախտանիշ ունեցող մարդիկ վարում են առողջ կյանք։
Թեմա 3. Կրթության կազմակերպման մանկավարժահոգեբանական աջակցության ծառայություններ՝ դպրոցական, տարածքային և հանրապետական մակարդակներ
Կրթության կազմակերպման մանկավարժահոգեբանական աջակցության ծառայությունների տրամադրման կարգ
Կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիքի գնահատումը դպրոցական մակարդակում (մեթոդական ուղեցույց -ձեռնարկ)
Դպրոցական մակարդակի գնահատման թերթիկարդյունքների գրանցման թերթիկ
1. Դպրոցական մակարդակում ծառայությունները տրամադրվում են այն սովորողներին, ովքեր սահմանված կարգով գնահատվել և ճանաչվել են որպես կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող: Սովորողի կրթական առաջընթացի ընթացիկ գնահատումը կատարվում է ԱՈՒՊ-ով սահմանված նպատակներին և խնդիրներին համապատասխան:
2. Տվյալ մակարդակում ծառայությունները տրամադրվում են հանրակրթական ուսումնական հաստատության մանկավարժահոգեբանական աջակցության ծառայության կողմից՝ մանկավարժահոգեբանական աջակցության ծառայության խմբի միջոցով։ Ծառայությունների տրամադրման արդյունավետության և որակի ապահովման համար պատասխանատվությունը կրում է հաստատությունը` ի դեմս դպրոցի տնօրինության և մանկավարժահոգեբանական աջակցության խմբի:
3. Աջակցության խմբի կազմում ընդգրկվում են հաստատության ուսուցչի օգնականը(ները), հատուկ մանկավարժը(ները), հոգեբանը, սոցիալական մանկավարժը և բուժքույրը: Եթե հաստատությունում չկան նշված մասնագետները, ապա նրանք հրավիրվում են տվյալ հաստատությունը սպասարկող Տարածքային կենտրոնից: Դպրոցական մակարդակում աջակցության խումբը, սերտ համագործակցելով ուսուցիչների և սովորողի ծնողների հետ, իրականացնում է դպրոցական մակարդակում կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիքի գնահատումն ու կրթության արդյունավետ կազմակերպումը:
4. Եթե սովորողին տրամադրվող ծառայությունը պահանջում է համապատասխան հարմարեցված տարածք, սարքավորումներ և գույք, ապա Տարածքային կենտրոնը կարող է, ծնողի համաձայնությամբ, ԱՈՒՊ-ով նախատեսված աջակցող ծառայությունները սովորողին տրամադրել կենտրոնում: Տարածքային մակարդակում ծառայությունները տրամադրվում են մանկավարժահոգեբանական աջակցության տարածքային կենտրոնի (այսուհետ՝ Տարածքային կենտրոն) կողմից՝ հանրակրթական ուսումնական հաստատության տնօրինության կամ երեխայի ծնողի /նրա օրինական ներկայացուցչի/ դիմումի հիման վրա: Դիմումը ստանալու օրվանից հետո, առավելագույնը 5-օրյա ժամկետում, Տարածքային կենտրոնի մասնագետները այցելում են դպրոց և աջակցություն են ցուցաբերում դպրոցի աջակցության խմբին՝ մշակելու սովորողին տրամադրվող աջակցող ծառայություները: Դպրոց չհաճախող երեխայի դեպքում /մանկապարտեզահասակ/ աջակցությունը կազմակերպվում է Տարածքային կենտրոնում: Սովորողի ԱՈՒՊ-ի հաստատումից հետո, 10-օրյա ժամկետում, Տարածքային կենտրոնի և դպրոցի տնօրենները համատեղ ստորագրում և վավերացնում են Տարածքային կենտրոնի կողմից դպրոցին (սովորող, ուսուցիչ, ծնող) տրամադրվող ծառայությունների ծավալը, ժամանակացույցը և Տարածքային կենտրոնի մասնագետների` դպրոց հաճախելու գրաֆիկը: Ընդ որում, ժամանակացույցը կազմելիս դրանում պետք է նախատեսել մասնագետների այցելություն դպրոց՝ առնվազն շաբաթը մեկ անգամ: Ժամանակացույցը կցվում է ԱՈՒՊ-ին:
5. Ծնողի կողմից տարածքային մակարդակի Գնահատման արդյունքները կարող են բողոքարկվել Հանրապետական կենտրոն: Բողոքները քննարկվում են ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով և ժամկետներում:
Ծանոթանալով դպրոցական մակարդակի գնահատման գործիքակազմին, կատարել մեկ գործնական աշխատանք՝ կարիքի գնահատում:
Ըմբռնել հրահանգները և հետևել դրանց
Ռ.Հ-ն շարժուն սովորող է, դվարությամբ է հետևում հրահանֆներին:
Հարմարվելու կարողություն
Կարծում եմ՝ հարմարվելու հետ խնդիր ունի, չի ներառվում:
Մասնակցելու և ակտիվ լինելու շահագրգռվածություն
Բացակայում դասերից, դվարությմաբ է աշխատում։
Փոխհարաբերությունները հասակակիցների հետ
Դասարանցիների հետ, կարծես թե, չի շփվում:
Ինքնասպասարկում
Ռ․Հ.-ն ունի ինքնասպասարկման կարողություն:
Խոշոր մոտորիկա՝ տեղաշարժում
Ինքնուրույն օգտվում է տրանսպորտից
Մանր մոտորիկա՝ դաստակի և ձեռքերի գործածում
Կարողանում է ձեռքերը գործածել
Ուշադրություն
Ուշադիր չէ, պարբերաբար կանչում եմ հատուկ մանկավարժին
Հիշողություն
Հիշողությունը լավ է։
Հաղորդակցում
Ակտիվ է, հաղորդակցվում է, ունի հստակ խոսք։
Ընտրություն կատարելու կարողություն
կարողանում է ընտրություն կատարել։
Կուլ տալու կարողություն
Կլման ակտը նորմալ է:
Կարդալ
Ռ.Ա.-կարողանում է կարդալ առաջադրանքի պահանջը, դժվարությամբ է հասկանում պահանջը։
Գրել
Կարողանում է գրել թվերը, կատարում է պարզ հաշվարկ։
Խոսքային հաղորդակցում
Նախընտրում է խոսել, երբեմն՝ խանգարել դասը։
Մեքենայով փոխադրվելը
Կարողանում է մեքենայով փոխադրվել։
Վարքի կառավարում
Դժվար է կառավարվում, ունի վարքի խնդիր։
Կողմնորոշում
Կարողանում է կողմնորոշվել:
Թեմա 4. Ներառող դասավանդում. Ռազմավարություններ, մեթոդներ, մոտեցումներ
Սովորողների ուսումնառություն ոճերը և ռազմավարությունները:
Ուսումնառության համընդհանուր ձևավորում (ՈւՀՁ), ներառող դասավանդում:
Ուսումնասիրության նյութեր
Ներառական կրթության ռազմավարություններ (դասագիրք)
Ուսումնառության համընդհանուր ձևավորում (ՈւՀՁ), տեսանյութեր, Մանուկ Խաչատրյան
Ուսուցման համընդհանուր ձևավորում, տեսանյութ, Արմինե Ավագյան, Վերգինե Եսայան
Համատեղ դասավանդման մոդելներն են՝
- Աջակցող դասավանդում
- Զուգահեռ դասավանդում
- Թիմային դասավանդում
- Այլընտրանքային դասավանդում
- Ուսուցման կենտրոնների տեղափոխման մոդելով դասավանդում․
Համատեղ դասավանդման վերջնական նպատակը հանրակրթական դպրոցում իրենց տարեկիցների հետ կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող աշակերտների առավել արդյունավետ ներառումն է: Նպատակը որքան էլ հիմնավոր է, բարդ է կիրառելը:
Թեմա 5. Կրթական ծրագրերի հարմարեցումներ, տարբերակված ուսուցում, անհատական ուսուցման պլանավորում
Կրթական ծրագրերի հարմարեցումները, առանձնահատկությունները «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրում
Անհատական ուսուցման պլան (ԱՈւՊ կրթահամալիրում կիրառվող օրինակ)՝ ուսուցման պլանավորում՝ օրինակելի ձև և կրթահամալիրային առանձնահատկություններ
Համատեղ դասավանդում, Ուսուցման կենտրոնների տեղափոխման մոդել, տեսանյութ
ԱՈւՊ-ը փաստաթուղթ է, որը ուսուցիչների, դաստիարակների , երեխաների հետ աշխատող մասնագետների և ծնողների համար ուղեցույց է: Այն օգնում է արդյունավետ կազմակերպել ուսուցման առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող սովորողների անհատական աշխատանքը: Սովորողի ԱՈւՊ-ը կազմվում է ըստ դիտարկման և գնահատման արդյունքների: Յուրաքանչյուր սովորողի համար պետական կրթական չափորոշիչներին համապատասխան կազմվում է ԱՈՒՊ: ԱՈՒՊ-ը կազմվում է ներառական կրթությանն աջակցող մասնագետների կողմից ՝ ուսուցիչների և ծնողի մասնակցությամբ:
Այն թույլ է տալիս դասավանդող-ծնող-հոգեբան կապով ամուր համագործակցություն կառուցել՝ հստակեցնելով առկա խնդիրները: Ուղենշվում են սովորողի հետ հիմնական աշխատանքները, դրանց ձևերն ու հիմնական բովանդակությունը: Սովորողի նախասիրությունների ու լրացուցիչ կրթության աշխատանքների արձանագրումը կարևոր գործոն է անհատականացված ուսուցման հասնելու հարցում:
Մեր կրթահամալիրում կարևորվում է՝ սովորողների ներգրավումը արշավներում: Այն օգնում է սոցիալականացմանը:
Թեմա 6. Համագործակցությունն ու փոխհարաբերությունները ներառական կրթության համատեքստում:
- Սովորող-սովորեցնող նախագիծ
- Ուսումնական ճամփորդություններ
- Ուսումնական ճամբարներ
- Խմբային աշխատանքներ
- Համագործակցային նախագծեր
- Ընտանեկան նախագծեր
Կարդացի Յուրա Գանջալյանի նշված հոդվածը՝
Երբ դասարանում ուսումնական հատուկ կարիքով երեխաներ կան — թարգմանություն անգլերենից՝
Առանձնացրի հետևյալ կետերը՝
Ուսումնական հատուկ կարիքով երեխաների ընդհանրությունները.
- Նրանք ունեն թույլ զարգացած կարճատև և երկարատև հիշողություն
- ունեն հանդուրժողականության ցածր և հիասթափության բարձր մակարդակներ
- սովորելու դժվարություններ ունեցող երեխաները դժվար են ընկալում վերացական տերմինները և հասկացությունները: Որքան հնարավոր է առարկայական դարձրեք այն, ինչը նրանք սովորում են. տվեք նրանց իրեր, որոնց կարելի է շոշափել, լսել, որոնցից հնարավոր է հոտ քաշել և այլն:
- ունեն ինքնագնահատման թույլ զգացողություն
- դյուրագրգիռ են
- եթե անհրաժեշտ է, կրկնեք առաջադրանք կատարելու ձեր ցուցումները գրավոր և բանավոր կերպով: Նման երեխաների համար նյութն ընկալելի է լինում, երբ որքան հնարավոր է շատ զգայարաններ են մասնակցում այդ գործում:
- նրանց համար դժվար և նույնիսկ անհնար է երկար ժամանակ աշխատել միևնույն առաջադրանքի վրա:
- անմիջական են արտահայտվելիս, հաճախ չեն կարողանում վերահսկել իրենց հույզերը
- հեշտությամբ են շփոթվում
- պահանջկոտ ու հրամայական տոնով են խոսում
- դժվարությամբ են աշխատում ուրիշների հետ
- դժվարանում են մտապահել բարդեցված ցուցումները և այն ցուցումները, որոնք տևական ժամանակ առաջ են ասվել
- մեծ և փոքր մկանային խմբերի համակարգման (կոորդինացիայի) խնդիրներ ունեն
- ձեռագիրը վատն է
- վատն է ժամանակի զգացողությունը
Թեմա 7. Իրավիճակների լուծումներ (ինքնուրույն աշխատանք)
- Ուսումնական նյութեր
- Ուսումնական նյութերին ներկայացվող պահանջներ
- Ինքնակրթություն
Ամփոփում։
Վերապատրաստման այս շաբաթվա թեմաներն ու ուսումնական նյութերն ինձ համար շատ հետաքրքիր, օգտակար էին, բազմաթիվ կրթական խնդիրներ հստակեցնող, ուղենշող: Միասին ծանոթացանք մոդուլի բովանդակությանը, կարդացինք հոդվածները, կազմակերպեցինք քննարկումներ, վերլուծական աշխատանքներ կատարեցինք։
Շնորհակալ եմ Լուսինե Ալեքսանյանին աշխատանքը մանրամասն, բովանադակալից, մատչելի ներկայացնելու համար։